Ikhaya » Ukuthola Imikhiqizo » Amandla avuselelekayo » Isimo Samanje Sezinjongo Zomhlaba Zokuthuthukiswa Okusimeme zango-2030
isimo-somhlaba-intuthuko-esimeme-

Isimo Samanje Sezinjongo Zomhlaba Zokuthuthukiswa Okusimeme zango-2030

Amazwe Angamalungu eNhlangano Yezizwe asungula futhi avumelana ngeNtuthuko Eqhubekayo ye-UN Imigomo ngo-2015, ezikhethwe njengezibalulekile ezibalulekile ukusiza ukuzuza ukuthula nokuchuma. 

Eminyakeni eyisishiyagalombili edlule, le bhulogi izohlola ukuthi umhlaba useduze kangakanani nokufinyelela Izinjongo Zokuthuthukiswa Okusimeme eziyi-17 ngo-2030. 

Okuqukethwe
Uhlolojikelele lweziNhloso Zokuthuthukiswa Okusimeme eziyi-17 ze-UN
Amathrendi weNhloso ngayinye ye-UN Yentuthuko Esimeme
Siyini isimo samanje seMigomo Yokuthuthukiswa Okusimeme yomhlaba ka-2030?

Uhlolojikelele lweziNhloso Zokuthuthukiswa Okusimeme eziyi-17 ze-UN

Inqubekelaphambili ekuzuzeni ama-SDG e-UN yehle kakhulu futhi, kwezinye izimo, ihlehlile. 

Ukukhathazeka ngezempilo, izingxabano, kanye nezinkinga zezomnotho kubuyisele emuva “iminyaka yenqubekela phambili,” ngokusho kwe-UN ka-2022. umbiko wentuthuko.

I-UN inezela ukuthi ezempilo, imfundo, ubumpofu, nendlala kuye kwathonywa kakhulu ubunzima izwe elibhekane nalo eminyakeni yamuva. 

Ingqungquthela Yezomnotho Yomhlaba Ubeke amazwana embikweni, ukwabelana ngokuthi izindleko zokubhekana nezithiyo "zikhuphuke ngo-25% zaya ku-$176 trillion ngonyaka odlule". 

Lokhu kukhombisa umshikashika obhekene nohulumeni kazwelonke abaningi ekufezeni izinhloso zabo. 

Amathrendi weNhloso ngayinye ye-UN Yentuthuko Esimeme 

1. Akukho ubumpofu

Inqubekelaphambili ekuqedeni ubumpofu isibuyele emuva ngeminyaka emi-4. Lokhu kungenxa yemiphumela yobhubhane lwe-COVID-19, ukwehla kwamandla emali, kanye nokungqubuzana e-Ukraine.

2. Indlala ayisekho 

Intuthuko kulesi sigaba ayizange ibonakale eminyakeni yamuva. Ukutholakala kokudla kuyehla, futhi indlala iyanda emazweni asathuthuka. Amanani akhuphukayo ezitolo ezinkulu nasezitolo kwenyusile ukwanda kwendlala. Ngo-2021 kuphela, abantu abayizigidi ezingama-828 babulawa indlala. 

I-3. Impilo enhle nokuphila kahle

Impilo kanye nenhlalakahle emphakathini iyancipha. Imiphumela eqhubekayo yokungaqiniseki komnotho womhlaba. Lo bhubhane uthinte imiphumela yezempilo ezingxenyeni zabantu kuwo wonke amazwe. Ukwanda kokushona kwesifo sofuba kwenzeka okokuqala eminyakeni engu-17.

4. Imfundo esezingeni eliphezulu 

Ukufinyeleleka kwemfundo ehloniphekile kusengozini. Kucatshangwa ukuthi cishe abafundi abayizigidi ezingu-25 kungenzeka bangaphinde bangene esikoleni. Ukungalingani kwezemfundo kuye kwaba kubi kakhulu eminyakeni embalwa edlule. Naphezu kwalokhu, amazwe amaningi ayaqhubeka nokwenza ngcono ingqalasizinda yezemfundo. 

I-5. Ukulingana ngokobulili 

Ukulingana ngobulili kwabesifazane namantombazane kubone ukuncipha okujwayelekile okuqhubekayo. Ukulahleka kwemisebenzi okungama-45% ngo-2020 bekuvela kwabesifazane, kodwa babalelwa ku-39% kuphela wabasebenzi ngo-2019. 

6. Amanzi ahlanzekile nokukhucululwa kwendle 

Imithombo yemvelo ingaphansi kobunzima, futhi lo mgomo awukayiboni inqubekelaphambili muva nje. Ukucindezeleka kwamanzi kuthinta abantu abangaphezu kwezigidi ezingu-700, futhi okungenani izigidigidi ezi-3 azilazi izinga lamanzi endawo. Izibikezelo ezivela ku-UN zibonisa ukuthi izigidigidi ezi-2.8 zizontula ukuthuthwa kwendle ngendlela ephephile ngo-2030.  

7. Amandla athengekayo futhi ahlanzekile

Intuthuko ebalulekile ekufinyeleleni kwendawo yonke amandla ahlanzekile zimile manje. Abantu okunzima ukubafinyelela basangakwazi ukuthola amandla ahlanzekile. Abantu abayizigidi eziyizinkulungwane ezingu-2.4 basebenzisa izindlela ezingalungile zokupheka. Ukutshalwa kwezimali ezintweni ezivuselelekayo emazweni asathuthuka kwehle cishe ngamabhiliyoni ayi-14 phakathi kuka-2017-2019. 

8. Umsebenzi ohloniphekile kanye nokukhula komnotho 

Ukuthola umsebenzi ohloniphekile sekunzima kakhulu ngenxa yokushintsha kwesimo somnotho. Izinto ezinhlanu zibophezelekile kubandakanya ukwehla kwamandla emali, ukuphazamiseka kwe-supply chain, kanye nokungaqiniseki kwenqubomgomo. 

9. Imboni, ukusungulwa kanye nengqalasizinda 

Ukukhiqizwa komhlaba wonke kuye kwashesha kusukela kulo bhubhane, nokunyuka ngo-7.2% ngo-2021. Ukukhula akumabala futhi akuguquki. Iningi labasebenzi lihlala lisesimweni esibucayi ngenxa yokuguquguquka nokuphazamiseka emhlabeni. 

I-10. Ukungalingani kwehlisa

Izinombolo zababaleki zikhuphuke zafinyelela ezigidini ezingama-24.5 ngo-2021, inani eliphakeme kunawo wonke ake aqoshwa. Lokhu kukhombisa ukwenyuka okukhulu kokungalingani futhi kususa inqubekelaphambili ebonakale eminyakeni edlule lapho igebe lemali engenayo lincipha. 

11. Amadolobha nemiphakathi esimeme 

Inqubekelaphambili kulo mgomo iqhubekile ngesivinini esiphansi. Kusukela ngo-2020, ama-25% abantu basemadolobheni emhlabeni babehlala ezindaweni ezimpofu. I-UN iphetha ngokuthi kudingeka ukwesekwa okwengeziwe ukuze amazwe aqhubekele phambili kulo mgomo. 

12. Ukusetshenziswa ngendlela efanele nokukhiqiza 

Mayelana nalomgomo, i-UN ibhekisela “ezinkingeni zamaplanethi amathathu” eziphathelene nokukhiqizwa nokusetshenziswa. Lezi zinkinga ezintathu ukulahleka kwezinhlobonhlobo zezinto eziphilayo, ukungcoliswa komhlaba kanye nokushintsha kwesimo sezulu. Ukusebenzisa ngokweqile izinsiza zemvelo, ukusaphaza ukudla, nokungaphathi imfucuza kusongela ukufezekiswa kwalo mgomo ngo-2030. 

13. Isenzo sezulu 

Le SDG ye-UN ibone inqubekelaphambili encane emigomeni eyi-17. Izinhlekelele zemvelo zimbi kakhulu futhi zivame kakhulu kunasezikhathini ezedlule. Lokhu kubeka engcupheni imiphakathi kanye nemvelo emhlabeni wonke. I-UN ikholelwa ukuthi ukugwema ukwehluleka kule ndawo kudinga ukwehla kwama-43% ezinto ezikhishwayo ngo-2030 kanye nokuqedwa kwazo ngo-2050. 

14. Ukuphila ngaphansi kwamanzi

Izilwandle zale planethi ziye zaqhubeka nomonakalo obangelwa ukukhuphuka kwe-asidi. Izixhobo zamakhorali zehle ngo-14% phakathi kuka-2009 no-2018. Ukusetshenziswa kwezinhlanzi nakho kukhuphuke ngo-122% phakathi kuka-1990-2018. Lokhu kukhomba ukuthi inqubekelaphambili ayenzekile.

15. Impilo emhlabeni

Ngokwe-UN, lo mgomo awukayiboni intuthuko. Ukunganakwa kwezinhlobonhlobo zezinto eziphilayo kuyindaba eqhubekayo, futhi ukugawulwa kwamahlathi kuyaqhubeka kancane kancane. Izinhlobo ezingu-40,000 nazo zisengozini yokushabalala emashumini eminyaka ezayo. 

16. Ukuthula, ubulungisa kanye nezikhungo eziqinile

Izingxabano ezinodlame sezifinyelele izinga eliphezulu kusukela ngo-1946 futhi zithinta u-25% wabantu bomhlaba. Kube khona ukuthuthuka kwamazinga okubulala, okwehle ngo-5.2% phakathi kuka-2015 no-2020. Lokhu kubonisa inqubekelaphambili ethile ekufinyeleleni lo mgomo. 

17. Ukubambisana kwezinjongo

Usizo Lokuthuthukiswa Okusemthethweni lukhule kancane kancane. Amazwe amaningi abone ukwanda kwe-Foreign Direct Investment. Ngaphandle kokuhlinzekwa kwezimali zosizo, imithwalo yezikweletu iyaqhubeka nokukhuphuka ifinyelele emazingeni angenakubekezelela. 

Siyini isimo samanje seMigomo Yokuthuthukiswa Okusimeme yomhlaba ka-2030? 

Ukuhlaziywa kwezitayela kuma-SDGs we-UN ayi-17 kukhombisa ukuthi isimo samanje sibi. Iningi lamagoli libone ukuntengantenga noma ukwehla. Bambalwa kuphela abanobufakazi obubonakalayo benqubekelaphambili.

Sekukonke umhlaba awukho esimeni esifanele ukuhlangabezana nalezi zinhloso ngo-2030. Ukufeza lokhu kuzodinga izinguquko ezibalulekile emazweni amaningi omhlaba ngesikhathi esifushane. Lokhu kungafezwa ngokubambisana okuhle kodwa njengoba sekusele iminyaka engu-7 lokhu kuzomele kwenzeke ngokushesha. 

Shiya amazwana

Ikheli lakho le ngeke ishicilelwe. Ezidingekayo ibhalwe *

Skrolela Top